Lisa van Haandel ging op pad met Janneke - wasbord

Deze week was Janneke bij mij. Ik heb gekozen als historisch voorwerp voor het wasbord. (De officiële naam voor het wasbord is wasbret).

Het wasbord is de voorloper van de wasmachine, aan het eind van de 17e eeuw is het wasbord ontstaan. Voordat het wasbord is ontstaan, deden de mensen wassen in de rivieren gewoon met de hand. Dit doen de mensen in arme landen nog steeds. Vroeger werd het wasbord gebruikt om met de hand te wassen. De was werd op de plaat gelegd en met een borstel en zeep werd er dan overheen geschuurd. In sommige landen zoals India en Afrika word het wasbord nog steeds gebruikt.

Vroeger, rond de 19e eeuw, deden mensen altijd op de maandag voorwassen, , 's avonds werd de was gekookt in een wasketel op het fornuis, 's nachts moest de was schoontrekken en op dinsdag werd de was goed gewassen met het wasbord. Dit deden vroeger alle vrouwen op elke maandag en dinsdag. Dit waren de wasdagen. Mijn oma vertelde dat op deze dagen overal de was buiten hing. 

 

Het wasbord bestaat uit een stalen plaat met ribbels met daaromheen een houten lijst. De afmeting van een wasbord is ongeveer 30 cm bij 40 cm. Vóór de 19e eeuw waren de ribbels van het wasbord van hout. Tegenwoordig worden er wasborden van koper gemaakt, die muzikanten vaak ook nog gebruiken om muziek te maken. 

Hoe gebruik je een wasbord?

Het wasbord wordt in een zinken tijl (een soort groot zinken bad) met water gezet, de bovenkant van het wasbord zette je tegen je aan zodat het niet kon omvallen. De was leg je op het ribbel gedeelte, daarna deed je de zeep op de was en ging je met een harde borstel over de was heen, als de vlekken er ver uit waren, ging je nog met de was zelf over de ribbels heen totdat de was helemaal schoon was. 

Lotte Alzer ging op pad met Janneke - Berlijnse muur

Deze week was Janneke bij mij op bezoek. Ik heb gekozen voor een stukje van de Berlijnse muur als historisch voorwerp. Daar ga ik wat over vertellen:          

Hoe is de Muur ontstaan?

Op 7 mei 1945 komt er een einde aan de 2e wereldoorlog. Amerika, Rusland, Engeland en Frankrijk maakten samen afspraken over Duitsland. Duitsland kreeg een grote boete.
Duitsland werd opgedeeld in 4 delen: het Amerikaanse deel, het Franse deel, het Engelse deel en als laatste het Russische deel. Hetzelfde gebeurde in Berlijn, dat ook in 4 delen werd opgedeeld. 

Duitsland werd opgedeeld, omdat ze hadden bedacht dat een verdeeld Duitsland nooit instaat zou zijn om nog eens een oorlog te beginnen, het zou daarvoor te zwak zijn.

Na de tweedeling 

Duitsland werd daarna gezien als 2 delen, namelijk het Oosten en het Westen. De DDR in het Oosten en de BRD in het Westen. Stalin besloot om op 24 juni 1948 de bondgenoten te dwingen om hen zones over te dragen. Hij bedacht een plan en zette een blokkade om heel West-Berlijn. Zo zou West-Berlijn niet meer bevoorraad kunnen worden. Hij dacht dat het Westen geen oorlog wou en hem de stukken grond wel wou geven, maar ze hadden al wat bedacht en maakten een luchtbrug naar West-Berlijn. Na de Blokkade was het duidelijk dat Duitsland nu in 2 delen was verdeelt.

Het westen en oosten 

Het Westen volgde het voorbeeld van de Amerikanen en werd kapitalistisch. Het Oosten werd Communistisch. Duitsland verkeerde hierdoor in een rare situatie, het was 1 land dat op verschillende manieren werd geregeerd. Na een tijdje zagen de Oost-Duitsers dat het Westen veel rijker was en dat er meer welvaart was dan in het Oosten. Dit was vooral in Berlijn heel goed te zien. Van 1952 tot 1961 verlieten ongeveer 2.235.000 mensen het Oosten en vluchtte naar het westen. 

In de nacht van 13 augustus 1961 werd de muur gebouwd. Het werd de afsluiting van het IJzeren Gordijn genoemd. Maar dit hield de meeste Duitsers niet tegen.

Pogingen om over te steken 

 Er werd tegen de muur ingereden met een Shovel (soort tractor), mensen sprongen uit ramen van flatgebouwen die deel uitmaakten van de muur, er werden tunnels gegraven en er is zelfs iemand geweest die met een zelf gemaakte luchtballon over de Muur probeerde te komen. Om nog meer vluchtpogingen te voorkomen werd de Duitsers verteld dat iedereen die over de Muur heen zou willen klimmen dood geschoten werd.

De val van de Berlijnse Muur

Toen Hongarije en Oostenrijk hun grenzen weer opende, werd er gemeld dat er niet militair zou worden ingegrepen. Er kwam een goot aantal demonstraties en op 9 november werd er een persconferentie gehouden, hierin werd verteld dat de regering had besloten dat de DDR-burgers vrij mochten reizen van Oost naar West en andersom.

Maar de regering was vergeten dit aan de grens wachters te vertellen en naar de uitzending gingen veel mensen op weg naar de muur. Toen de grote mensenmassa was gearriveerd besloten de grenswachters zelf de grens te openen. Er werd niet geschoten en nog diezelfde nacht bezochten 50.000 Oost-Duitsers West-Berlijn. De muur was gevallen en beelden van feestende Berlijners werden over de hele wereld uitgezonden. Op 3 oktober 1990 werd Duitsland pas officieel weer 1 staat.

Duitsland na de val van de Muur

Na de hereniging van Oost- en West-Duitsland is in het Oosten van Duitsland een veel hoger percentage van mensen werkloos. Ook zijn de Oost-Duitsers over het algemeen veel armer dan de West-Duitsers. Dingen die wel al meteen verbeterden voor de Oost-Duitsers waren, dat de mensen niet meer onderdrukt werden, de mensen kregen hun vrijheid terug en er kwamen vrije verkiezingen. West-Duitsland helpt nu mee het oostelijke deel van hun land op te bouwen, maar het zal nog even duren voordat de schade helemaal is herstelt.

Waarom heb ik de Berlijnse muur als voorwerp gekozen?

Ik zag bij ons thuis in de kast een stukje steen staan en ik vroeg me af wat dat was. Mijn moeder zei dat het een stukje van de Berlijnse muur was, en ik wilde er wel meer over weten. Mijn oom heeft dit stukje in Berlijn gekocht in 1990 en aan mijn moeder gegeven, dit stukje is afkomstig van de muur uit 1961 en is dus al 51 jaar oud.

Christian Michiels ging op pad met Janneke - Staatsmijn Hendrik

De staatsmijn Hendrik:
De staatsmijn Hendrik stond in de Brunssumse wijk Rumpen, maar was oorspronkelijk gepland in de gemeente Schinnen, nabij Hoensbroek. De staatsmijn Hendrik produceerde hoofdzakelijk gasrijke vetkool (=soort steenkool. Door verhitting in cokesovens).

Ontstaan:
De staatsmijn Hendrik opende zijn deuren rond 1898/1899. Er werd veel personeel gezocht, waardoor veel mensen van andere landen gingen immigreren om hier te werken. Na de tweede wereldoorlog maakte ze een 4^de schacht deze was zo’n 750 meter diep. De mijn  werd in 1959 afgesloten.

Scholing:

Voordat men in de mijn te werk kon gaan, moest men op  de OVS (Ondergrondse VakSchool) leren hoe je te werk moest gaan. Er waren drie vakscholen in Limburg: in Heerlen, Landgraaf en Kerkrade. Je leerde hoe je moest omgaan met materialen zoals het van boren, dynamiet gebruiken enz. 

Rampen:

In de staatsmijn Hendrik vonden de meeste mijnrampen plaats van alle mijnen in Nederland. Hieronder een voorbeeld:

Op 13 juli 1928 was er een ontploffing van mijngas. Een mijnwerker had toen met zijn veiligheidslamp (davylamp) gekeken of er mijngas in de mijngang was. 

Een davylamp is een soort benzinelamp, waarvan de vlam van kleur verandert als er mijngas aanwezig is. De voorschriften zeiden dat na het meten van mijngas, de vlam in de veiligheidslamp zo klein mogelijk moest worden gedraaid. De betrokken mijnwerker negeerde dit voorschrift. Waarschijnlijk doordat hij een onverwachte en snelle beweging maakte, zoals een sprong ergens vanaf, vatte het mijngas in de gang vlam en explodeerde. Onderzoek wees later uit dat er in deze mijngang een extreem hoge concentratie, van maar liefst 5%, mijngas aanwezig was. Er vielen dertien slachtoffers. Omdat het ongeluk plaatsvond op vrijdag de dertiende, en er ook dertien slachtoffers vielen, was dit volgens sommigen het werk van de duivel.

Klachten: 

Er waren veel klachten over de mijn. De mijnwerkers moesten werken in slechte omstandigheden, zoals in krappe ruimtes werken, waardoor o.a. een slechte ademhaling ontstond. Het ergste was dat je stoflongen kreeg. Stoflongen wilde zeggen dat je veel stof hebt binnengekregen ondergronds waardoor je minder goed kunt ademhalen doordat de longen verstopt raken. Veel mensen kwamen hierdoor eerder te overlijden.

 

Sluiting:

In 1969 nam de NAVO er haar intrek en werd het terrein in gebruik genomen als het hoofdkwartier van de centrale strijdkrachten in Europa. Daarnaast herbergt het terrein de radiostudio's van Canadian Forces Network , waarvan de antennes tot de sloop eind jaren tachtig stonden opgesteld op de betonnen schachtbok van schacht IV. Voor de sloop van de schachttoren werd op nagenoeg dezelfde plek een nieuwe communicatietoren gebouwd.

 

 Wist je dat:

-          De diepste schacht 1058 meter diep was?

-          De totale productie 61.203.000 ton, oftewel 61.203.000.000 kilo was?

-          Er vier schachten waren en elke schacht ongeveer 250 meter was?

-          De staatsmijn Hendrik de grootste mijn van heel Nederland was?

-          Op het hoogtepunt van het werknemersaantal er in Nederland 47.500 mijnwerkers werkten?